In de afgelopen jaren hebben veel basisscholen een andere eindtoets gekozen. Het idee bestaat dat basisscholen met name wisselen wanneer de eindtoetsresultaten tegenvallen: een andere eindtoets zou wellicht een betere uitkomst geven, en dus zou de normering van de diverse eindtoetsen niet gelijk zijn.

Scholen zelf geven andere redenen op: hun keuze valt op meer praktische, prettiger en passender eindtoetsen (OCO, 2019).

De Loos Monitoring heeft bekeken of de toetsadviezen met nieuwe eindtoetsen, beter aansluiten bij de schoolkeuzeadviezen van de scholen, dan de oude eindtoetsen.

Van de laatste drie eindtoetsronden (2017-2019) zijn basisscholen geselecteerd die in het voorgaande jaar (2016-2018) een andere eindtoets hebben afgenomen. En dan blijkt dat de toetsadviezen inderdaad hoger zijn dan in het jaar daarvoor:

Resulteerde de eindtoets van vóór de toetswisseling nog in 33% á 36% lagere toetsadviezen dan schooladviezen; ná de toetswisseling was dit percentage gedaald naar 26% á 29%. Tegelijk gingen het aandeel leerlingen omhoog dat een hoger toetsadvies kreeg dan het schooladvies.
Is er dan sprake van mogelijk ‘perverse motivatie’ om reden van accountability, te switchen naar een ‘eenvoudiger’ eindtoets?

Wanneer de toetadviezen worden vergeleken met scholen die niet zijn gewisseld, blijkt dat toetsadviezen ná toetswisseling meer vergelijkbaar zijn aan scholen die niet zijn gewisseld van eindtoets:

Het is dus plausibel dat de oude eindtoets inderdaad minder goed paste bij de schoolkeuzeadviezen van de scholen, en dat met name vanwege onderwijsverbetering scholen van eindtoets wisselden.
De suggestie dat basisscholen om reden van communicatie en verantwoording een ‘lichtere’ eindtoets zouden kiezen, doet vooralsnog de scholen én toetsleveranciers tekort.

Ook in 2019 zijn de toetsresultaten van toetswisselaars vergeleken met die van niet-wisselaars. Ook dan blijkt dat de mismatch tussen toetsadvies en schooladvies, ná toetswisseling beter overeenkomen, met de mismatch op scholen die bij hun eerdere toetskeuze zijn gebleven.

Wat dan wel opvalt is dat door het reduceren van het aantal toetsadviezen in 2019 tot een zestal adviezen, meer overgang’ers een hoger toetsadvies hebben dan hun schooladvies:

Verder blijkt het schoolwisselen in 2017-2019 niet samen te hangen, met schoolweging, hoogte van adviezen en/of mate van mismatch in 2019 (geen visual in dit bericht).