Kwaliteitszorg en prestatieverbetering zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een prominente rol van prestatiepeilingen blijkt vaak ongelukkig, en geeft perverse prikkels en onheuse beoordelingen, die een daadwerkelijke kwaliteitszorg in de weg staan.
De Loos Monitoring hoopt een aanpak te hebben ontwikkelt die beter past bij de rijk-geschakeerde onderwijspraktijk, en recht doet aan ieders bijdrage.
eerlijker vergelijken
Kwaliteitsprofielen bieden een alternatieve benadering van kwaliteitszorg en prestatieverbetering. Allereerst dient er sprake zijn van een eerlijker vergelijking tussen scholen onderling. Het kan niet zo zijn dat elite-scholen elke kritisch beschouwing ontlopen door hoge opbrengsten (maar daardoor ook weinig terugkoppeling krijgen), en dat achterstandsscholen alsmaar, en soms zeer onterecht, moeten opboksen tegen een slecht imago.
De Loos Monitoring heeft prestatie-, leertijd- en integratieindicatoren ontwikkelt die het mogelijk maken alle scholen heus en valide op de kaart te zetten. Simpele analyses over bijvoorbeeld de eindtoets en zwart/witte scholen hebben al teveel schade aangericht.
En anderzijds dient ook het eigen verhaal van de school ruimte krijgen: op basis van de interne kwalitatieve en kwantitatieve analyses kan een school heel wel dergelijk het verhaal vertellen van de school en haar leerlingen.
verbreed perspectief
Daarnaast was de toetsing van de kwaliteit vooral ingericht vanuit beheersmatige perspectief van de onderwijsinspectie. Daarbij was de onderwijsinspectie gehouden aan de openbaarheid van gegevens: de bevindingen door de onderwijsinspectie worden ook door ouders gbruikt (bijvoorbeeld bij de schoolkeuze), zonder dat kwaliteitsindicatoren waren toegesneden op de belangen van leerlingen en op de belangen en bijdragen van ouders. Dit leidde tot ondoorzichtige referenties en normeringen, die weinig meer te maken hadden met het gebouw in de wijk, het team en de leerlingen.
En prestatieverbetering en kwaliteitszorg is niet alleen een zaak van de school: ook ouders, bestuur en gemeente hebben hierin een bijdrage te leveren. En deze bijdrage kan ook wel eens kritisch beoordeelt worden. Waarom zou een bestuur, een gemeente of ouders niet eens worden aangezet om planmatig bij te dragen aan prestatieverbeteringen?
niet-cyclisch verbeteringsgerichtheid
Veel kwaliteitsonderzoeken verdwenen uit het zicht. Met de bevindingen werd te weinig gedaan. Daarom dienen kwaliteitsprofielen te worden ingebed in een kwaliteitscyclus. Een kwaliteitscyclus is niet in enge zin cyclisch, doch veeleer verbeteringsgericht. Hieronder is de vermaarde PDCA-cyclus (Plan-Do-Check-Act cyclus) gestrekt: verbeteringsgericht gestrekt.

De Loos Monitoring heeft een alternatieve cyclus ontwikkeld, die nauwer aansluit bij de praktijk van prestatieverbeteringen en kwaliteitszorg van scholen die midden in de samenleving staan. Deze alternatieve cyclus laat scholen ook meer ruimte zich te onderscheiden:

naar een authentiek schoolprofiel
Kwaliteitsprofielen moeten verder gaan dan het afleggen van verantwoording; het draagt bij aan onderwijsverbetering en datadriven werken aan kwaliteitszorg. Scholen en alle andere actoren (besturen, gemeente, ouders) kunnen ‘leren’ en ‘veranderen’; maar dan alleen als je je ‘veilig voelt’.
Verantwoorden moet dan ook als zodanig worden ingevuld dat het ver weg blijft van ‘afrekenen’. Als leerkracht, ouders, bestuur en gemeente moet je weten waar je voor staat en aan welke verwachtingen van de anderen wil/kan voldoen. Verantwoorden vanuit helderheid, transparantie en authenticiteit, laat ruimte voor onzekerheden/teleurstellingen.

Het toezicht door de onderwijsinspectie van de onderwijskwaliteit is proportioneel. Dat wil zeggen dat alleen scholen, waar daartoe aanleiding bestaat, aan een nader inspectiebeoordeling worden onderworpen. En het eerste criterium waar daarbij wordt gekeken, zijn de leeropbrengsten. Indien deze leeropbrengsten te laag zijn, volgt er een zwaarder toezichtarrangement. Consequentie is dat opbrengsten een uitdrukkelijk aspect van onderwijskwaliteit wordt.
Nadruk op opbrengsten kennen vele perverse effecten. Uiteindelijk doet het scholen te kort:

• te zeer gericht op toezicht i.p.v. ontwikkeling
• landelijke normen erkennen geen grootstedelijke varianten
• houdt sowieso geen rekening met lokale en regionale verschillen en keuzes van (in-)richting
• het betreft een statische en procesmatige benadering kwaliteit
• balansen en samenhangen zijn niet herkenbaar
• het doet geen recht aan de ‘vele gezichten’ van de school

De kwaliteitsprofielen die voor Rotterdam en Den Haag zijn ontwikkeld, komen tegemoet aan een aantal bezwaren.

De kwaliteitsprofielen van De Loos Monitoring bevatten kwaliteitsindicatoren. Elke indicator heeft drie kenmerken. Ze hebben een gerichtheid (of focus), ze zijn met name relevant voor één van de onderwijspartners (actor), en ze dekken een thema:

• gerichtheid: er is enerzijds een samenhang tussen dynamische kwaliteit (authenticiteit) en statische kwaliteit (standaarden) én is een samenhang tussen efficiency (limieten) en effecten (opbrengsten);
• actor: er is een evenwicht van belangen en verantwoordelijkheden, en dat betekent dat kwaliteitsprofielen voor alle belanghebbenden relevante informatie herbergen;
• thema: de kwaliteitsprofielen zijn gecentreerd rondom een thema en elke indicator belicht daarvan een deelaspect.

Kwaliteitsprofielen zijn cijfermatig en vormen mede de onderbouwing van een inhoudelijke beschrijving van de school (ic. schoolprofiel).
Schoolprofielen stellen scholen in staat zich telkenmale te beschrijven, te positioneren en te profielen; ze laten zien waar een school voor staat en wat een school wil waarmaken. Schoolprofielen passen in een dynamische data-driven aansturing van kwaliteitszorg.