De Loos Monitoring heeft een visual ontwikkeld waarmee ontwikkeling of verschillen in de functiemix, helder in beeld wordt gebracht.
De functiemix beoogt besturen de mogelijkheid te bieden om leerkrachten die meer willen en kunnen, carrière te laten maken voor de klas.
De visual toont de mate waarin landelijk leraren op basisscholen met meer gewichtsleerlingen, deze mogelijkheid is geboden. Daaruit blijkt dat de waardering van leerkrachten, niet of nauwelijks gerelateerd is aan het percentage gewichtsleerlingen. Ook verschillen de ontwikkelingen tussen de groepen scholen niet of nauwelijks.
Op eenzelfde manier kunnen gemeenten, regio’s, stadsdelen en scholen worden vergeleken. En zo ook regio’s met meer of minder lerarentekort (maar hierover elders meer).
Voor het profiel functiemix is als referentie de functiemix in de periode 2006-2018 per onderwijssector genomen: +14% wil zeggen dat 14% van de leerkrachten een hogere schaal hebben in vergelijking met de referentie.
Een alternatieve referentie is de uitgangspositie in 2006.
Een puntenwolk (eigenlijk spreidingsdiagram) geeft een snelle eerste indruk van de posities van scholen en de onderlinge verschillen. Ook kunnen groepen worden vergeleken én samenhangen worden verkend. Hieronder enkele voorbeelden:
De onderstaande puntenwolk toont voor pakweg 170 basisscholen, welk deel van de leerlingen een hoger referentieniveau hebben behaald op de taalonderdelen van de eindtoets, ten opzichte van de landelijke gemiddelde (verticale as).
De horizontale as toont welk deel de leerlingen op deze scholen een leerlinggewicht heeft. De groene lijn is norm van de onderwijsinspectie voor scholen met eenzelfde percentage gewichtenleerlingen. Er is ook een middenlijn door de puntenwolk heen: dit geeft een eerste indruk hoe deze scholen zich verhouden tot de norm van de onderwijsinspectie. Ook is direct zichtbaar dat scholen onderling tamelijk verschillen in de mate waarin afwijken van de norm qua leesprestaties.
Door scholen een verschillend kleurtje te geven kunnen groepen van scholen worden onderscheiden. In de volgende visual is het landelijke gemiddelde prestatieniveau op taal de nullijn. Ook nu weer is de norm van de onderwijsinspectie ingetekend, evenals hun ondergrens (±20ste percentiel) en een bovengrens (berekend 80ste percentiel). Het laat zien dat er een samenhang is tussen het prestatieniveau en het aandeel gewichtenleerlingen.
Door scholen een verschillend kleurtje te geven, kunnen scholengroepen worden vergeleken. In de volgende visual zijn scholen in Noord vergeleken met scholen in Zuid:
In de volgende visual het groeitempo (een maat voor schooleffectiviteit) op de verticale as, afgezet tegen het prestatieniveau op de school. Het toont dat het (aanvankelijke) prestatieniveau niet nauw samenhangt met schooleffectiviteit:
In de volgende gecombineerde puntenwolk worden de scholen twee ingetekend, en wel voor een tweetal prestatie-indicatoren die de onderwijsinspectie hanteert voor de scholen:
In de afgelopen jaren hebben veel basisscholen een andere eindtoets gekozen. Het idee bestaat dat basisscholen met name wisselen wanneer de eindtoetsresultaten tegenvallen: een andere eindtoets zou wellicht een betere uitkomst geven, en dus zou de normering van de diverse eindtoetsen niet gelijk zijn.
Scholen zelf geven andere redenen op: hun keuze valt op meer praktische, prettiger en passender eindtoetsen (OCO, 2019).
De Loos Monitoring heeft bekeken of de toetsadviezen met nieuwe eindtoetsen, beter aansluiten bij de schoolkeuzeadviezen van de scholen, dan de oude eindtoetsen.
Van de laatste drie eindtoetsronden (2017-2019) zijn basisscholen geselecteerd die in het voorgaande jaar (2016-2018) een andere eindtoets hebben afgenomen. En dan blijkt dat de toetsadviezen inderdaad hoger zijn dan in het jaar daarvoor:
Resulteerde de eindtoets van vóór de toetswisseling nog in 33% á 36% lagere toetsadviezen dan schooladviezen; ná de toetswisseling was dit percentage gedaald naar 26% á 29%. Tegelijk gingen het aandeel leerlingen omhoog dat een hoger toetsadvies kreeg dan het schooladvies. Is er dan sprake van mogelijk ‘perverse motivatie’ om reden van accountability, te switchen naar een ‘eenvoudiger’ eindtoets?
Wanneer de toetadviezen worden vergeleken met scholen die niet zijn gewisseld, blijkt dat toetsadviezen ná toetswisseling meer vergelijkbaar zijn aan scholen die niet zijn gewisseld van eindtoets:
Het is dus plausibel dat de oude eindtoets inderdaad minder goed paste bij de schoolkeuzeadviezen van de scholen, en dat met name vanwege onderwijsverbetering scholen van eindtoets wisselden. De suggestie dat basisscholen om reden van communicatie en verantwoording een ‘lichtere’ eindtoets zouden kiezen, doet vooralsnog de scholen én toetsleveranciers tekort.
Ook in 2019 zijn de toetsresultaten van toetswisselaars vergeleken met die van niet-wisselaars. Ook dan blijkt dat de mismatch tussen toetsadvies en schooladvies, ná toetswisseling beter overeenkomen, met de mismatch op scholen die bij hun eerdere toetskeuze zijn gebleven.
Wat dan wel opvalt is dat door het reduceren van het aantal toetsadviezen in 2019 tot een zestal adviezen, meer overgang’ers een hoger toetsadvies hebben dan hun schooladvies:
Verder blijkt het schoolwisselen in 2017-2019 niet samen te hangen, met schoolweging, hoogte van adviezen en/of mate van mismatch in 2019 (geen visual in dit bericht).
